శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

జ్ఞానానందమయం దేవం నిర్మలస్ఫటికాకృతిం

ఆధారం సర్వవిద్యానాం హయగ్రీవముపాస్మహే | 1

స్వత: సిద్ధం శుద్ధ స్ఫటికమణి భూభ్రుత్ ప్రతిభటం

సుధాసధ్రీచీభిర్ద్యుతిభిరవదాత త్రిభువనం

అనంతై: త్రయ్యంతైరనువిహిత హేషాహలహలం

హతాశేషావద్యం హయవదనమీడీమహి మహ: | 2

సమాహార: సామ్నాం ప్రతిపదమృచాం ధామ యజుషాం

లయ: ప్రత్యూహానాం లహరి వితతిర్బోధ జలధే:

కథా దర్ప క్షుభ్యత్ కథక కుల కోలాహల భవం

హరత్వంతర్ధ్వాంతం హయవదన హేషా హలహల: | 3

ప్రాచీ సంధ్యా కాచిదంతర్నిశాయా:

ప్రజ్ఞాదృష్టేరంజనశ్రీరపూర్వా

వక్త్రీ వేదాన్ భాతు మే వాజి వక్త్రా

వాగీశాఖ్యా వాసుదేవస్య మూర్తి: | 4

విశుద్ధ విజ్ఞాన ఘన స్వరూపం

విజ్ఞాన విశ్రాణన బద్ధదీక్షం

దయానిధిం దేహ భృతాం శరణ్యం

దేవం హయగ్రీవమహం ప్రపద్యే | 5

అపౌరుషేయైరపి వాక్ ప్రపంచై:

అద్యాపి తే భూతిమదృష్ట పారాం

స్తువన్నహం ముగ్ధ ఇతి త్వయైవ

కారుణ్యతో నాథ కటాక్షనీయ: | 6

దాక్షిణ్య రమ్యా గిరిశస్య మూర్తి:

దేవీ సరోజాసన ధర్మపత్నీ

వ్యాసాదయోపి వ్యపదేశ్య వాచ:

స్ఫురంతి సర్వే తవ శక్తి లేశై: | 7

మందోభవిష్యన్ నియతం విరించో

వాచాం నిధే వంచిత భాగధేయ:

దైత్యాపనీతాన్ దయయైవ భూయోపి

అధ్యాపయిష్యో నిగమాన్ న చేత్ త్వం | 8

వితర్క డోలాం వ్యవధూయ సత్త్వే

బృహస్పతిం వర్తయసే యతస్త్వం

తేనైవ దేవ త్రిదశేశ్వరాణాం

అస్పృష్ట డోలాయితమాధిరాజ్యం | 9

అగ్నౌ సమిద్ధార్చిషి సప్తతంతో:

ఆతస్థివాన్ మంత్రమయం శరీరం

అఖండ సారై: హవిషాం ప్రదానై:

ఆప్యాయనం వ్యోమ సదాం విధత్సే | 10

యన్మూలమీదృక్ ప్రతిభాతి తత్త్వం

యా మూలమామ్నాయ మహా ద్రుమాణాం

తత్త్వేన జానంతి విశుద్ధ సత్త్వా:

త్వామక్షరామక్షర మాతృకాం త్వాం | 11

అవ్యాకృతాద్ వ్యాకృత వానసి త్వం

నామాని రూపాణి చ యాని పూర్వం

శంసంతి తేషాం చరమాం ప్రతిష్ఠాం

వాగీశ్వర త్వాం త్వదుపజ్ఞ వాచ: | 12

ముగ్ధేందు నిష్యంద విలోభనీయాం

మూర్తిం తవానంద సుధా ప్రసూతిం

విపశ్చితశ్చేతసి భావయంతే

వేలాముదారామివ దుగ్ధ సింధో: | 13

మనోగతం పశ్యతి య: సదా త్వాం

మనీషిణాం మానస రాజహంసం

స్వయం పురోభావ వివాద భాజ:

కింకుర్వతే తస్య గిరో యథార్హం | 14

అపి క్షణార్ధం కలయంతి యే త్వాం

ఆప్లావయంతం విశదైర్మయూఖై:

వాచాం ప్రవాహైరనివారితైస్తే

మందాకినీం మందయితుం క్షమంతే | 15

స్వామిన్ భవద్ధ్యాన సుధాభిషేకాత్

వహంతి ధన్యా: పులకానుబంధం

అలక్షితే క్వాపి నిరూఢమూలం

అంగేష్వివానందథుం అంకురంతం | 16

స్వామిన్ ప్రతీచా హృదయేన ధన్యా:

త్వద్ధ్యాన చంద్రోదయ వర్ధమానం

అమాంతమానంద పయోధిమంత:

పయోభిరక్ష్ణాం పరివాహయంతి | 17

స్వైరానుభావా: త్వదధీన భావా:

సమృద్ధ వీర్యా: త్వదనుగ్రహేణ

విపశ్చితో నాథ తరంతి మాయాం

వైహారికీం మోహన పింఛికాం తే | 18

ప్రాఙ్నిర్మితానాం తపసాం విపాకా:

ప్రత్యగ్ర ని:శ్రేయస సంపదో మే

సమేధిషీరంస్తవ పాద పద్మే

సంకల్ప చింతామణయ: ప్రణామా: | 19

విలుప్త మూర్ధన్య లిపి క్రమాణాం

సురేంద్ర చూడాపద లాలితానాం

త్వదంఘ్రి రాజీవ రజ:కణానాం

భూయాన్ ప్రసాదో మయి నాథ భూయాత్ | 20

పరిస్ఫురన్నూపుర చిత్రభాను

ప్రకాశ నిర్ధూత తమోనుషంగాం

పదద్వయీం తే పరిచిన్మహేంత:

ప్రబోధ రాజీవ విభాత సంధ్యాం | 21

త్వత్కింకరాలంకరణోచితానాం

త్వయైవ కల్పాంతర పాలితానాం

మంజుప్రణాదం మణినూపురం తే

మంజూషికాం వేదగిరాం ప్రతీమ: | 22

సంచింతయామి ప్రతిభా దశాస్థాన్

సంధుక్షయంతం సమయ ప్రదీపాన్

విజ్ఞాన కల్పద్రుమ పల్లవాభం

వ్యాఖ్యాన ముద్రా మధురం కరం తే | 23

చిత్తే కరోమి స్ఫురితాక్షమాలం

సవ్యేతరం నాథ కరం త్వదీయం

జ్ఞానామృతోదంచన లంపటానాం

లీలాఘటీ యంత్రమివాశ్రితానాం | 24

ప్రబోధ సింధోరరుణై: ప్రకాశై:

ప్రవాళ సంఘాతమివోద్వహంతం

విభావయే దేవ సపుస్తకం తే

వామం కరం దక్షిణమాశ్రితానాం | 25

తమాంసి భిత్వా విశదైర్మయూఖై:

సంప్రీణయంతం విదుషశ్చకోరాన్

నిశామయే త్వాం నవపుండరీకే

శరద్ఘనే చంద్రమివ స్ఫురంతం | 26

దిశంతు మే దేవ సదా త్వదీయా:

దయాతరంగానుచరా: కటాక్షా:

శ్రోత్రేషు పుంసామమృతం క్షరంతీం

సరస్వతీం సంశ్రిత కామధేనుం | 27

విశేషవిత్పారిషదేషు నాథ

విదగ్ధ గోష్టీ సమరాంగణేషు

జిగీషతో మే కవితార్కికేంద్రాన్

జిహ్వాగ్ర సింహాసనమభ్యుపేయా: | 28

త్వాం చింతయన్ త్వన్మయతాం ప్రపన్న:

త్వాముద్గృణన్ శబ్దమయేన ధామ్నా

స్వామిన్ సమాజేషు సమేధిషీయ

స్వచ్ఛంద వాదాహవ బద్ధశూర: | 29

నానావిధానామగతి: కలానాం

న చాపి తీర్థేషు కృతావతార:

ధృవం తవానాథ పరిగ్రహాయా:

నవం నవం పాత్రమహం దయాయా: | 30

అకంపనీయాన్యపనీతి భేదై:

అలంకృషీరన్ హృదయం మదీయం

శంకాకళంకాపగమోజ్జ్వలాని

తత్త్వాని సమ్యంచి తవ ప్రసాదాత్ | 31

వ్యాఖ్యా ముద్రాం కరసరసిజై: పుస్తకం శంఖచక్రే

బిభ్రద్భిన్న స్ఫటికరుచిరే పుండరీకే నిషణ్ణ:

అమ్లానశ్రీరమృత విశదైరంశుభి: ప్లావయన్ మాం

ఆవిర్భూయాదనఘ మహిమా మానసే వాగధీశ: | 32

వాగర్థ సిద్ధిహేతో: పఠత హయగ్రీవ సంస్తుతిం భక్త్యా

కవితార్కిక కేసరిణా వేంకటనాథేన విరచితామేతాం | 33